Choroby zakaźne wieku dziecięcego

 dr Łukasz Durajski – lekarz, specjalizacja pediatryczna 

www.drdurajski.pl

Choroby zakaźne wieku dziecięcego 

Ospa, świnka, różyczka – czy przez wszystkie te choroby trzeba przejść “jak przez odrę”? Takie przekonanie pokutuje wśród większości rodziców. 

Choroby wieku dziecięcego to temat bardzo szeroki. Najczęściej rodzice pytając o choroby wieku dziecięcego mają na myśli choroby zakaźne wieku dziecięcego. Do takich chorób możemy zaliczyć między innymi: przeziębienia, grypę, świnkę, odrę, różyczkę, ospę wietrzną, szkarlatynę, anginę, mononukleozę. Tych chorób jest mnóstwo.

“Przechorowanie” nie podnosi odporności

Jeśli chodzi o samo chronienie dziecka przed tymi chorobami, to naprawdę najlepszą i jedyną metodą w obecnych czasach jest szczepienie. Z racji tego, że większość chorób zakaźnych wieku dziecięcego to choroby wirusowe, właśnie szczepienia są najlepszą metodą ochrony dziecka przed chorobą. I ten mit od lat rozpowszechniony wśród rodziców, którzy uważają, że dobrą metodą na podniesienie odporności dziecka jest “przechorowanie”, należy obalić. To duży błąd. Szczepienia dają nam ten komfort, że uodporniamy dziecko na chorobę w sposób kontrolowany – wiemy jakie mogą być powikłania i odczyny poszczepienne, które są w znacznym stopniu mniej groźne niż powikłania po samych chorobach.

Wydawałoby się, że choćby taka prozaiczna ospa wietrzna, o której wielu rodziców sądzi, że jest “obowiązkowa” dla każdego dziecka, jest niegroźna. To znowu duży błąd. Bo może faktycznie spory odsetek dzieci będzie miało jedynie wysypkę i nic się nie stanie, ale niestety zdarzają się też poważne powikłania, które sprawiają, że dziecko musi być leczone w szpitalu. I to jest bardzo istotne: te choroby, przez które według powszechnego przekonania dziecko powinno przejść, bo my rodzice na nie chorowaliśmy (bo nie było wtedy szczepień), a których możemy uniknąć przez szczepienie, powinny być naszym dzieciom oszczędzone.

Ospa wietrzna 

Jest to choroba zakaźna wywołana przez wirus ospy wietrznej i półpaśca (varicella-zoster virus), który przenosi się drogą kropelkową oraz z powietrzem do kilkudziesięciu metrów. Zarazić można się także poprzez kontakt z pękniętymi pęcherzykami ospowymi. Chory zaraża już 2 dni przed pojawieniem się wysypki, przestaje być zagrożeniem dopiero po wyschnięciu pęcherzyków czyli mniej więcej po tygodniu. Okres wylęgania choroby waha się od 10 do 21 dni. Choroba dotyczy głównie dzieci i najczęściej przebiega łagodnie, jednak ostatnio obserwuje się zwiększenie liczby zachorowań wśród młodzieży i osób dorosłych, u których przebieg choroby jest znacznie cięższy i obciążony powikłaniami.

Po chorobie wytwarza się na nią trwała odporność, ale wirus pozostaje utajony w zwojach nerwowych i w okresach osłabienia odporności może się uaktywnić, wywołując półpasiec.

Świnka 

Świnkę powoduje paramyksowirus, jest to choroba ogólnoustrojowa – wirus najczęściej atakuje ślinianki, rzadziej trzustkę i układ nerwowy (odświnkowe zapalenie opon mózgowych) z zajęciem narządów gruczołowych. Okres wylęgania choroby wynosi 14–24 dni, chory zaraża jeszcze przed wystąpieniem obrzęku. Na świnkę chorują niezaszczepione dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, praktycznie nie chorują osoby zaszczepione. W populacji nieszczepionej zachorowania występują głównie w wieku przedszkolnym i szkolnym. Bardzo rzadko możliwe są zachorowania u osób zaszczepionych.

Świnkę leczy się objawowo lekami przeciwgorączkowymi i przeciwbólowymi.

Różyczka 

Różyczką można się zarazić przez bezpośredni kontakt z chorym oraz drogą krwionośną przez łożysko w przypadku różyczki wrodzonej. Okres wylęgania zakażenia to  2–3 tygodnie, ale zakaźność dla otoczenia występuje 7 dni przed pojawieniem się objawów i około 5 dni po ich wystąpieniu.

Różyczka u dzieci ma zwykle przebieg łagodny, bez powikłań. Choroba jest niebezpieczna dla płodu – jeżeli zakażeniu ulegnie kobieta w pierwszych tygodniach ciąży może dojść do poronienia lub wielonarządowych uszkodzeń płodu. Dzieci z wrodzonym zakażeniem różyczkowym mogą się urodzić przedwcześnie i/lub z masą ciała zbyt małą w stosunku do wieku ciążowego. Możliwy jest postępujący niedosłuch i upośledzenie widzenia, padaczka, mózgowe porażenie dziecięce (różne postacie), zaburzenia kardiologiczne i hormonalne.

Szczepionkę przeciwko różyczce zarejestrowano w 1969 r. Od 2004 r. z powodu zaniechania produkcji tej szczepionki do Programu Szczepień Ochronnych wprowadzono skojarzoną szczepionkę przeciwko odrze, śwince i różyczce. Powszechnymi szczepieniami objęte są obecnie wszystkie dzieci w 13–14 miesiącu życia oraz po raz drugi w 10 roku życia. Dwukrotne szczepienie ma istotne znaczenie dla zapobiegania zakażeniom ciężarnych i w następstwie zakażeniom wrodzonym, gdyż odporność poszczepienna po jednorazowym szczepieniu może wygasnąć po 15 latach.

Odra

Odra jest ostrą, wirusową chorobą zakaźną. Jej objawy to  gruboplamista wysypka, zapalenie błon śluzowych dróg oddechowych i spojówek, kaszel, katar, gorączka. Chory na odrę jest zakaźny dla otoczenia 3–5 dni przed wysypką i przez pierwsze 3 dni wysypki. Okres wylęgania wynosi 9–11 dni. Zazwyczaj około 2 tygodni od zakażenia pojawia się wysypka, która stopniowo obejmuje całe ciało. Dzięki szczepieniom ochronnym liczba zachorowań wyraźnie spadła. Obecnie rocznie rejestruje się w Polsce tylko ok. 100 przypadków odry.

Zobacz też:

Szczepienia

Ospa party

Kiedy dziecko zaczyna chodzić?