lek. med. Renata Szostek – stomatolog
Próchnica zębów dotyka wszystkich, niezależnie od wieku.
Próchnica zębów to choroba występująca powszechnie, zarówno wśród dzieci, jak i wśród dorosłych.
Próchnica zębów jest chorobą nabytą. Czynnik genetyczny ma wpływ, ale nie jest elementem dominującym Wpływa raczej na podatność zęba na zachorowanie. Próchnica jest też chorobą wieloczynnikową – muszą pojawić się przynajmniej cztery elementy, żeby zaistniało zjawisko tworzenia się próchnicy. Są to: podatność zęba, bakterie – główny składnik płytki nazębnej, substrat, czyli cukier oraz czas.
Podatność zębów na próchnicę
Podatność zębów na próchnicę jest uwarunkowana genetycznie. Jedni mają lepiej zmineralizowane zęby, drudzy – słabiej. Zęby mleczne oraz niedojrzałe zęby stałe, są słabiej zmineralizowane, czyli bardziej podatne na chorobę. Wpływa na to również ich anatomiczna budowa. Za względu na trudności w oczyszczaniu i zaleganie płytki nazębnej, bardziej podatne na próchnicę są bruzdy w trzonowcach i powierzchnie styczne we wszystkich możliwych zębach.
Próchnica jest chorobą nabytą. Jej największym sprzymierzeńcem są słodycze.
Bakterie – wróg numer 1
Bakterie są głównym składnikiem płytki nazębnej. To taki bio film pokrywający ząb, czasami nawet niewidoczny klinicznie. Jednak, gdy zgłębnikiem przesuniemy po zębie – zgarniemy miękką masę. To jest właśnie płytka nazębna. W jej skład wchodzą bakterie: Streptococcus mutans i paciorkowce próchnicotwórcze, które wytwarzają kwas z sacharozy. Wytwarzają także cukry lewan i dekstran, za pomocą których przytwierdzają się do powierzchni szkliwa. W płytce nazębnej są też resztki pokarmowe, cukier, kwas oraz glikoproteiny śliny. Kiedy taka masa oblepia ząb, o ubytek próchnicowy nie trudno. Ani płukaniem, ani nawet strumieniem wody pod ciśnieniem, nie da się tej płytki nazębnej usunąć. Można to zrobić jedynie porządnie szczotkując zęby (co robimy codziennie), albo za pomocą zabiegu piaskowania, wykonywanego w gabinetach stomatologicznych.
Czas jest kluczowy
PH płytki nazębnej obniża się do poziomu próchnicotwórczego w ciągu 30 minut od spożyciu posiłku. Później zdolności buforowe śliny powodują zobojętnianie tych kwasów i po tym czasie nie działają już one tak destrukcyjnie na zęby. Dlatego ważne jest, aby w ciągu dnia nie podjadać słodyczy (czyli cukru, będącego paliwem dla bakterii próchnicotwórczych) , żeby nie doprowadzać do stałego, obniżonego poziomu PH, czyli kwasowości wystarczająco niskiej do wytworzenia ubytków próchnicowych.
Chorobom zębów należy zapobiegać od pierwszych miesięcy życia dziecka. Profilaktyka próchnicy jest tym, co my sami możemy zrobić i tym, co dentysta robi dla nas. My dbamy o higienę jamy ustnej, o to by dziecko zdrowo się odżywiało, pamiętamy o regularnych wizytach u stomatologa. Dentysta natomiast może zabezpieczać zęby, czyścić, zdejmować z nich kamień, przeprowadzać zabiegi fluoryzacji.
O zęby dziecka dbajmy zanim się pojawią
O higienę jamy ustnej najlepiej dbać od pierwszych miesięcy życia naszego dziecka. Już u noworodków lekarze przeprowadzają zabiegi czyszczenia jamy ustnej, nawet jeśli nie ma jeszcze zębów. Wały dziąsłowe przeciera się gazikiem nasączonym wodą lub rumiankiem, a gdy pojawiają się pierwsze ząbki, w ten sam sposób je myjemy. Później można wprowadzać szczoteczki gumowe lub silikonowe, z rączką lub na palec. Nie ma znaczenia forma szczoteczki, chodzi o to, by mechanicznie myć zęby. Oczywiście szczoteczka musi być dostosowana do wieku dziecka.
Profilaktyka próchnicy to nie tylko regularne odwiedziny u dentysty, czyszczenie zębów z osadu czy fluorowanie. Równie ważne jest codzienne, staranne mycie zębów, nad czym powinni czuwać rodzice.
Pasty z fluorem czy bez?
Rocznemu maluchowi kupujemy już normalną, miękką szczoteczkę, odpowiedniej wielkości. Wprowadzamy też pasty do zębów. Na początku, gdy dziecko nie umie jeszcze wypluwać, stosujemy pasty bez fluoru. Od 6. miesiąca do 6. roku życia można używać past z obniżoną zawartością fluoru (500 PPM jonów fluorkowych). Taka informacja powinna być na opakowaniu. Dzieci od 7. do 12. roku mogą myć zęby pastą z zawartością fluoru 1000 PPM jonów fluorkowych, a starsze – takimi samymi pastami jak dorośli. Należy pamiętać, że fluor jest bardzo ważny dla ochrony zębów.
Miejmy oko na zęby malucha
Oprócz szczoteczek należy używać również nici dentystycznych. Pamiętajmy też o tym, by pomagać dzieciom w myciu zębów i kontrolować jak to robią. Do 8. roku życia najlepiej asystować dzieciom podczas mycia zębów. Niech dziecko najpierw zrobi to po swojemu, a my sprawdźmy rezultat i pomóżmy mu porządnie zęby doczyścić. Dopiero dziecko 9-10 letnie ma już na tyle sprawną rękę, że jest w stanie samo dokładnie doczyścić wszystkie zęby i powierzchnię między nimi.
Zobacz też:
Zęby mleczne i próchnica – czy to możliwe?
Zdrowe zęby – zasługa szczoteczki i pasty
Rozwój uzębienia u dzieci – kalendarium
Próchnica dotyka wszystkich, bez wzgędu na wiek. Jest chorobą nabytą, o podłożu genetycznym, choć geny nie są czynnkiem decydującym. Na to czy dziecko lub osoba dorosła będzie borykać się z próchnicą, wpływ mają: podatność zębów, bakterie, cukier oraz czas.
