dr hab. n. med. Piotr Loba – specjalista chorób oczu
Centrum Mikrochirurgii Oka Laser Klinika prof. Jerzego Szaflika
Astygmatyzm najczęściej towarzyszy krótkowzroczności lub dalekowzroczności
Najczęstsze wady wzroku u dzieci to zez, nadwzroczność, krótkowzroczność oraz astygmatyzm.
Zdrowe dzieci w drugim roku życia są fizjologicznie nadwzroczne. Ich wada wzroku najczęściej oscyluje w okolicach trzech dioptrii. Jeżeli wada wzroku dziecka przekracza tę wartość, jest ono narażone na wystąpienie zeza lub niedowidzenia. Dodatkowo, nieskorygowana nadwzroczność, przekraczająca te fizjologiczne wartości u małych dzieci może prowadzić do nieprawidłowej akomodacji i nieprawidłowego rozwoju widzenia obuocznego. Konsekwencją będą takie objawy jak: zaburzenia koncentracji u dziecka, nieprawidłowe pisanie, nieprawidłowa postawa przy wykonywaniu czynności z bliska. Nasza zdolność do skupiania wzroku jest bowiem połączona funkcjonalnie z wieloma mięśniami w organizmie, szczególnie z mięśniami pleców i karku. Astygmatyzm natomiast może być wrodzony lub rozwinąć się później.
Astygmatyzm często współwystępuje z nadwzrocznością lub krótkowzrocznością. Typowe objawy to widzenie nieostre, zniekształcające obraz, co z kolei może powodować bóle głowy, zmęczenie oczu, kłopoty z koncentracją. Astygmatyzm koryguje się za pomocą okularów lub soczewek cylindrycznych.
Kiedy korygować wadę?
Fizjologicznie dwulatki mają wadę wzroku – nadwzroczność, w okolicach trzech dioptrii. Jednak od tego momentu maleje ona wraz z wiekiem i wszystkie sześciolatki, u których stwierdzimy nadwzroczność wymagają skorygowania tej wady. Pomiędzy wiekiem dwa a sześć lat korekcja wady wzroku zależy od wystąpienia objawów, które wskazywałyby na to, że dziecko nie radzi sobie z istniejącą wadą wzroku. W takiej sytuacji wskazanie do korekcji może wystąpić nawet wtedy, kiedy wada jest mniejsza niż trzy dioptrie. Wykrycie wady większej niż fizjologiczna, charakterystyczna dla danego wieku, jest najważniejszym aspektem przy diagnostyce i leczeniu zeza. Jeżeli mamy więc dziecko, które ma trzy czy cztery lata i dużą nadwzroczność, to samo skorygowanie wady może doprowadzić do wyleczenia i zapobieżenia powstaniu zeza.
Metody leczenia zeza
Jeżeli chodzi o leczenie już powstałego zeza, to dominują metody leczenia operacyjnego. Jeżeli pomimo prawidłowo skorygowanej wady wzroku za pomocą okularów zez nadal się utrzymuje, niezależnie od tego czy jest zbieżny czy rozbieżny, to dziecko trzeba dokładnie zbadać i ustalić czy nie jest wskazana operacja. Przy niektórych rodzajach zeza możliwe jest wykonywanie ćwiczeń ortoptycznych, które mają na celu zmniejszenie kąta zeza lub wypracowanie prawidłowego widzenia obuocznego, czyli możliwości współpracy pomiędzy oczami. Jeżeli za pomocą ćwiczeń uda się wypracować prawidłowe widzenie obuoczne, to zez może się zmniejszyć lub zniknąć. Jednakże takie ćwiczenia są skuteczne tylko w niektórych typach zeza.
Astygmatyzm, czyli niezborność oka, to wada wynikająca z nieprawidłowej krzywizny rogówki – wypukłej, zewnętrznej warstwy gałki ocznej. Przy astygmatyzmie rogówka nie ma kształtu kulistego lecz elipsowaty. W takiej sytuacji obraz, jaki odbiera oko jest niewyraźny i rozciągnięty. Wada ta bardzo często występuje przy nadwzroczności i krótkowzroczności.
Coraz więcej dzieci nosi okulary. Im wcześniej wykryta wada, tym większa szansa na dorosłe życie bez okularów. O astygmatyzmie i innych wadach wzroku u dzieci, mówi dr hab. n. med. Piotr Loba – specjalista chorób oczu, z Centrum Mikrochirurgii Oka Laser, Kliniki prof. Jerzego Szaflika.
