dr Lidia Ruszkowska – specjalista pediatra, dermatolog, ordynator oddziału Dermatologii Dziecięcej Międzyleskiego Szpitala Specjalistycznego
Międzyleski Szpital Specjalistyczny
Diagnozowanie atopowego zapalenie skóry wymaga rzetelnej wiedzy
Atopowe zapalenie skóry to choroba przewlekła i nawracająca. Okresy remisji objawów przeplatają się z okresami zaostrzeń: przesuszona skóra, świąd, rany. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia około 20% populacji na świecie jest dotknięta AZS.
AZS to jedna z najczęściej występujących alergicznych chorób skóry. Wygląd atopowego zapalenia skóry u małych dzieci jest bardzo niecharakterystyczny, dlatego diagnozowanie jest trudne. Są to zmiany w postaci rumienia, na którego powierzchni może pojawić się sączenie, krosteczki, pęcherzyki albo nadżerki, czyli malutkie ranki. Te zmiany mogą być pojedyncze, rozsiane po całej skórze, lub zlewać się w duże rumieniowe powierzchnie. Warunkiem rozpoznania atopowego zapalenia skóry jest spełnienie pewnych kryteriów wyznaczonych w 1980 roku. Są to tak zwane kryteria Hanifina-Rajki.
Diagnozowanie atopowego zapalenia skóry nie jest łatwe. Aby móc potwierdzić diagnozę choroby muszą wystąpić trzy objawy główne i co najmniej cztery drugorzędne, takie jak np. suchość skóry, zapalenie czerwieni warg czy rybia łuska.
Nie każda zmiana skórna to AZS
Pierwszym kryterium jest świąd. Jeżeli zmiany skórne pojawiające się u malutkiego dziecka nie dają świądu, dziecko nie drapie się, trzeba się zastanowić, czy należy brać pod uwagę atopowe zapalenie skóry. Jest bardzo dużo chorób wieku niemowlęcego, wczesnodziecięcego, których objawy dla mniej wprawnego oka, a już na pewno dla rodziców, mogą być mylące i okazuje się, że nie jest to wcale atopowe zapalenie skóry. Niewątpliwie spotykamy się ostatnio z takim problemem “nadrozpoznawalności” atopowego zapalenia skóry, gdyż potem, już w trakcie leczenia okazuje się, że 60%, a nawet 80% tych zmian skórnych, nie jest atopowym zapaleniem skóry.
Nazwij to!
Chciałabym podkreślić jedną rzecz – sprawę nomenklatury, nazewnictwa. Atopowe zapalenie skóry, czyli inaczej wyprysk alergiczny, to pojęcia medyczne. Bardzo często spotykamy się z mówieniem o skazie białkowej, uczuleniu na mleko, i dla laików to również oznacza atopowe zapalenie skóry. A żeby rozpoznać atopowe zapalenie skóry trzeba dobrze znać się na skórze, trzeba umiejętnie przeprowadzić wywiad z rodzicami tak, żeby zebrać dokładne informacje, istotne do rozpoznania atopowego zapalenia skóry. Dlatego podkreślam jeszcze raz – sam wygląd zmian skórnych może być bardzo mylący, a diagnozowanie wymaga rzetelnej wiedzy.
Kryteria Hanifina – Rajki
Atopowe zapalenie skóry lekarz diagnozuje wtedy, gdy u dziecka stwierdzi przynajmniej trzy kryteria zasadnicze oraz cztery mniejsze. Kryteria zasadnicze to: świąd, przewlekły i nawrotowy przebieg choroby, charakterystyczna morfologia zmian i ich lokalizacja, osobniczy lub rodzinny wywiad atopowy. Kryteria mniejsze: suchość skóry, rybia łuska, natychmiastowe reakcje skórne, podwyższony poziom IgE (immunoglobulina, której zwiększony poziom może świadczyć o chorobie pasożytniczej lub alergii); wczesny wiek wystąpienia zmian, skłonność do nawrotowych zakażeń skóry, nieswoisty wyprysk na rękach rąk lub stopach, wyprysk na sutkach, zapalenie czerwieni warg, nawrotowe zapalenia spojówek. A także: fałd Dennie-Morgana (wytworzenie fałdu skórnego poniżej brzegu dolnej powieki), stożek rogówki, zaćma, zacienienie wokół oczu, łupież biały, fałd szyjny, świąd po spoceniu, nietolerancja pokarmów, nietolerancja wełny, zaostrzenie po zdenerwowaniu, biały dermografizm (pokrzywka występująca przy zadrapaniu, potarciu lub ucisku skóry), rumień twarzy, akcentacja mieszków włosowych.
Wyniki panelu badań IgE nie wskazują na istotne klinicznie uczulenie na którykolwiek z pokarmów, zależne od IgE. Podwyższenie wartości całkowitych IgE może być wynikiem wcześniejszych nasilonych zmian skórnych. Badanie IgE należy powtórzyć po kilku miesiącach. Jest to wartość dająca orientacyjne wskazanie predyspozycji dziecka do choroby atopowej. Norma stężenia całkowitego IgE dla dzieci w wieku 7 lat wynosi: 1,03 IU/ml – 161,3 IU/ml lub
2,51 ng/ml – 393,6 ng/ml lub 16 U/ml – 63 U/ml.
Atopowe zapalenie skóry to jedna z najczęściej występujących alergicznych chorób skóry. Jednak nie każda alergia to AZS. O diagnozowaniu choroby i o tym, jak odróżnić ją od innych schorzeń skórnych, mówi dr Lidia Ruszkowska – specjalista pediatra, dermatolog, ordynator oddziału Dermatologii Dziecięcej Międzyleskiego Szpitala Specjalistycznego.
