dr Marzanna Reśko-Zachara – pediatra, neonatolog
Hipotrofia to zahamowanie wzrostu płodu wewnątrz macicy
Dziecko hipotroficzne to dziecko, które na dany tydzień ciąży osiągnęło parametry ciała niższe od przewidywanych.
O hipotrofii możemy mówić już przed porodem, bo nasi położnicy – koledzy, którzy prowadzą ciążę – mogą już w trakcie badań przesiewowych w ciąży stwierdzić, że płód rośnie zbyt wolno, jest podejrzenie hipotrofii. To może się potwierdzić lub potem zostać wykluczone, może w poszczególnych trymestrach ciąży różnie się zmieniać. Generalnie my neonatolodzy jeśli wiemy, że jest podejrzenie hipotrofii u pacjenta, którego za chwileczkę mamy mieć na świecie, to musimy być bardzo wyczuleni, bo z samą hipotrofią wiążą się różne problemy.
Jak w większości przypadków, tak i tu istnieją grupy podwyższonego ryzyka. Tak więc istnieje udokumentowany pogląd, że dzieci hipotroficzne najczęściej rodzą się kobietom, które: są niskiego wzrostu – poniżej 146 cm; palą, piją, narkotyzują się, są niedożywione, urodziły już czworo dzieci lub urodziły dziecko mniej niż dwa lata wcześniej, cierpią na choroby układu krążenia (nadciśnienie tętnicze w ciąży, stan przedrzucawkowy, sinicze wady serca, koarktacja aorty), mają choroby nerek, cukrzycę, sarkoidozę, wady macicy, toczeń, choroby pasożytnicze. Ryzyko urodzenia dziecka hipotroficznego jest zwiększone, gdy ciężarna ma anemię, zwłaszcza gdy jest to jej pierwsza ciąża
Hipotrofia symetryczna i asymetryczna
Ogólnie dzielimy hipotrofię na symetryczną i asymetryczną.
Hipotrofia symetryczna polega na tym, że cały płód – głowa, brzuszek, wymiary kończyn rozwijają się zbyt wolno. I ta hipotrofia zwykle jest zapoczątkowana już na przełomie I i II trymestru, czyli jakiś czynnik, który spowodował zbyt mały przyrost tego płodu zadziałał gdzieś na początku. To jest niekorzystne, bo potencjał rozwojowy takiego maleńkiego człowieka jest ograniczony już na samym początku.
Hipotrofia asymetryczna, jakby lepiej rokująca, zwykle dzieje się później i jest ograniczona do wymiarów ciała, natomiast głowa czyli mózg rośnie prawidłowo. Taką hipotrofię traktujemy troszeczkę łagodniej jeśli chodzi o złe rokowania.
Przyczyny hipotrofii u noworodka
Czym może być spowodowana hipotrofia?
Może być spowodowana różnymi czynnikami, zarówno ze strony matki dotyczącymi jej odżywiania, palenia papierosów, różnymi chorobami zakaźnymi, chorobami narządów – przewlekłymi chorobami nerek, cukrzycą, przewlekłymi chorobami układu krążenia. Praktycznie każda choroba przewlekła dotycząca matki może mieć wpływ na rozwój i brak wzrastania u noworodka.
Są między nimi choroby zakaźne, czyli tak zwane choroby z układu Torch, czyli toksoplazmoza, cytomegalia, różyczka, której jest teraz stosunkowo mało, ale też niestety się zdarza; inne choroby, o których być może nawet nie wiemy ze względu na to, że ludzie teraz poruszają się między kontynentami, mogą zarażać się różnymi chorobami, o których w danym momencie i w danym miejscu jeszcze niewiele wiemy.
Hipotrofia może być również spowodowana czynnikami łożyska, czyli łożysko u mamy, teoretycznie zdrowej i bez żadnych czynników ryzyka może z jakiegoś powodu, czasami nieznanego – nie działać prawidłowo; w takim wypadku osłabione jest odżywianie takiego małego człowieka – płodu, a po urodzeniu noworodka.
Noworodek z hipotrofią
Jakie są problemy dotyczące noworodka już po urodzeniu, jeśli chodzi o hipotrofię?
Oprócz zbyt małej masy ciała niż spodziewana mogą to być problemy dotyczące odżywiania – jeśli organizm jest nieprawidłowo rozwinięty, zbyt mały, to układ pokarmowy też jest nierozwinięty, w związku z tym pobieranie pożywienia też może być zaburzone. Mogą to być problemy związane z układem krążenia. Może się okazać, że występują jakieś wady wrodzone, które nie zostały wykryte przed porodem w ciąży. W tej chwili zdarza się to stosunkowo rzadko, bo diagnostyka prenatalna jest bardzo dobrze rozwinięta, ale czasami jest tak, że po urodzeniu okazuje się, że była jakaś wada, która spowodowała słaby przyrost masy ciała i całego organizmu dziecka. Mogą tu być wady genetyczne, które też nie zawsze możemy dojrzeć jeszcze w ciąży, czyli dziecko jest oglądane dopiero po urodzeniu: jego cechy budowy, cechy morfologiczne mogą sugerować, że jest to wada wrodzona, genetyczna, która spowodowała właśnie ten niedobór masy ciała, zbyt wolny rozwój organizmu.
Dziecko z hipotrofią
Po pierwszym okresie adaptacyjnym, który noworodki hipotroficzne mają utrudniony, hipotrofia również może skutkować zbyt wolnym albo za szybkim rozwojem później. Zbyt szybkie wyrównywanie masy ciała też nie jest dobre.
Okazuje się, że noworodki hipotroficzne urodzone z małą masą ciała w późniejszym okresie – wieku nawet nastoletniego, czy później wczesnego dorosłego mają skłonność do nadciśnienia, mają skłonność do tycia, w związku z tym do różnych metabolicznych zaburzeń. I to jest bardzo istotne, żeby od samego początku rodzice i lekarze, którzy będą zajmować się takim pacjentem wiedzieli o tym.
Witam, u mnie w 3 trymestrze lekarz stwierdził hipotrofie. Obecnie synek ma rok i 3 miesięce, rozwija się prawidłowo. Waży ok. 11 kg (waga urodzeniowa 2,9kg). Czy powinnam na coś szczególnie zwrócić uwagę? Pozdrawiam
Jak mówi lekarz neonatolog – hipotrofia nie ma na ogół żadnych konsekwencji w rozwoju dziecka. Jedyne, czego trzeba pilnowac to prawidłowe przybieranie na wadze. Pozdrawiamy.