dr Aneta Górska-Kot – ordynator Oddziału Pediatrii Szpitala Dziecięcego, przy ul. Niekłańskiej w Warszawie
antetakot@op.pl; tel. 603 587 073
Niepożądany odczyn poszczepienny ma różne postaci
Szczepionka zawiera wybrane antygeny bakterii lub wirusów, które powodują daną chorobę. Podawane są po to, aby układ immunologiczny „nauczył się” obrony przed tą chorobą, gdyby wirusy czy bakterie masowo zaatakowały organizm.
Szczepionka jest swego rodzaju lekiem i jak każdy lek może mieć skutki uboczne. Jeśli spojrzymy na ulotkę dowolnego leku, nawet spośród tych powszechnie stosowanych jak polopiryna S, paracetamol czy leki przeciwgorączkowe, zobaczymy, że ok. 2/3 tekstu to działania niepożądane, a na samym końcu listy bardzo często wymieniona jest śmierć. W przypadku szczepionek jest podobnie. Związane z nimi efekty uboczne to niepożądany odczyn poszczepienny, czyli NOP.
Niepożądany odczyn poszczepienny może objawiać się zaczerwienieniem i bólem w miejscu podania szczepionki.
Jakość i bezpieczeństwo szczepionek
Z powodu powszechności szczepień – szczepimy przecież całe populacje, a inne leki bierzemy tylko wtedy, kiedy ich potrzebujemy – bezpieczeństwo szczepionek jest szczególnie ważne. Ze względu na to, że celem jest zaszczepienie jak najszerszej populacji dzieci, niezmiernie istotna jest jakość szczepionek.
W procesie ich produkcji ponad 80% czasu poświęca się na sprawdzenie bezpieczeństwa i jest to kluczowe zadanie w trzech fazach produkcji.
Firmy farmaceutyczne dbają o to, aby wszelkie odczyny poszczepienne były dokładnie udokumentowane oraz wyliczone i jasno opisane na ulotce, wraz z częstotliwością występowania np. u 1 na 1000 osób, lub bardzo rzadko.
Od zaczerwienienia po wstrząs anafilaktyczny
Niepożądany odczyn poszczepienny może być miejscowy lub ogólny, lekki i ciężki.
NOP miejscowy to ból w miejscu podania szczepionki, zaczerwienienie, a ogólny może objawiać się gorączką, zaburzeniami nastroju, nadmierną sennością czy płaczliwością dziecka. Czasami mogą również wystąpić drgawki, a także zaburzenia zachowania czy brak apetytu. Niezwykle rzadko zdarza się wstrząs anafilaktyczny, który jest zagrożeniem życia.
Wszystkie te efekty uboczne są wymienione w ulotce. Dzieje się tak, ponieważ szczepionka jest “małą chorobą” i może w naturalny sposób wywołać działania niepożądane. Są dzieci i osoby dorosłe, u których może to wystąpić, gdyż mają taki, a nie inny organizm. Niektóre osoby są po prostu bardziej podatne, natomiast inne, w tym ja, nie odczuwają żadnych konsekwencji nawet po przyjęciu wielu szczepionek. Jeżeli rodzice są świadomi, że dziecko ma np. silne uczulenie na białko jaja kurzego, a szczepionka jest na bazie właśnie tego białka, to jest wówczas podawana w warunkach szpitalnych.
Co to jest NOP? Czym się objawia? Czy zawsze musi wystąpić po szczepieniu? Czy jest niebezpieczny? Na te pytania odpowiada dr Aneta Górska-Kot – ordynator Oddziału Pediatrii Szpitala Dziecięcego, przy ul. Niekłańskiej w Warszawie.
