Justyna Jessa – dietetyk
facebook.com/jessajustyna
Co mały człowiek powinien jeść, by zdrowo i harmonijnie rozwijać ciało i mózg? Specyfika żywienia dzieci w okresie poniemowlęcym.
Pierwsze trzy lata życia mieszczą się w newralgicznym czasie 1000 pierwszych dni życia, kiedy to następuje intensywne programowanie metaboliczne. Czas, gdy dziecko kończy pierwszy rok życia to okres dalszego intensywnego rozwoju. Dlatego odżywianie dziecka w okresie poniemowlęcym jest tak ważne. Cechy charakterystyczne tego okresu w porównaniu do czasu niemowlęctwa to:
- Zmiana intensywności wzrostu, szczuplenie sylwetki, zmiana proporcji ciała;
- Zapotrzebowanie na energię i większość składników odżywczych u dzieci w okresie poniemowlęcym obniża się w przeliczeniu na 1 kg masy ciała w porównaniu z okresem niemowlęcym, ale sumaryczne zapotrzebowanie na energię jest większe niż przed skończeniem 1. roku życia;
- Rozwój układu nerwowego i immunologicznego;
- Rozwój psychomotoryczny;
- Kształtowanie się nawyków żywieniowych na całe życie!
- Zmiany aktywności fizycznej (dziecko zaczyna chodzić, biegać);
- Wahania apetytu (są zjawiskiem naturalnym, normalnym i powszechnym);
- Programowanie żywieniowe: wpływ na ryzyko rozwoju niektórych chorób przewlekłych;
- Otwarcie na poznawanie nowości – faktury, kształty, kolory, ale może się także pojawić opór przed nieznanym;
- Potrzeba samodzielnej aktywności (często dziecko chce samo jeść i warto mu na to pozwolić);
- Etap przekory i negatywizmu oraz chęci decydowania o sobie, które mogą mieć przełożenie na preferencje żywieniowe.
Programowanie metabolizmu
1., 2. i 3. rok życia mieszczą się w tym newralgicznym czasie 1000 pierwszych dni życia, kiedy to następuje intensywne programowanie metaboliczne.
Żywiąc dziecko w określony sposób można więc skierować jego rozwój na odpowiedni lub niekorzystny „szlak”, tym samym zmniejszając lub zwiększając ryzyko chorób w przyszłości.
Dzisiaj wiemy jak duży wpływ mamy na to, czy dziecko będzie w przyszłości otyłe, czy będzie cierpiało w związku z tym na zaburzenia metaboliczne, jednak najprawdopodobniej zależności między żywieniem w pierwszych latach życia a stanem zdrowia w dorosłości jest znacznie więcej.
Potencjalne skutki błędów żywieniowych wieku poniemowlęcego
- Nieodpowiedni wzrost;
- Zaburzenia mineralizacji kości (witamina D, wapń, magnez);
- Zaburzenia funkcji poznawczych (żelazo);
- Infekcje (żelazo, omega 3);
- Zaburzenia trawienia (błonnik, witaminy z grupy B, niewłaściwe proporcje makroskładników);
- Niedożywienie to: obniżona odporność, opóźnienie rozwoju intelektualnego, problemy z uczeniem, zaburzenie rozwoju psychospołecznego;
- Nadwaga/otyłość to: zaburzenia metaboliczne, ryzyko przewlekłych chorób w wieku starszym, problemy psychologiczne.
Jak żywić dziecko w wieku 1-3 lat?
Przede wszystkim, wbrew temu, co często można usłyszeć od lekarzy lub osób z otoczenia, nadal warto karmić piersią. Dieta musi dostarczać wszystkich składników odżywczych, niezbędnych do kształtowania układu nerwowego i odpornościowego (kwasów tłuszczowych omega 3, żelaza, witamin z grypy B, cynku, magnezu itp.) oraz gospodarki mineralnej kości (wapń, magnez, witamina D). Niezwykle ważne jest wypracowanie zdrowych nawyków żywieniowych w najbliższej rodzinie dziecka. Nie łudźmy się, że nauczymy dziecko jedzenia warzyw i picia wody, jeżeli sami warzywa jemy od święta, a posiłki popijamy colą. Okres poniemowlęcy to czas, gdy jesteśmy dla dziecka niekwestionowanymi autorytetami w każdej dziedzinie, w tym również żywienia. Wykorzystajmy to jak najlepiej.
Autorka: Justyna Jessa – mgr dietetyki, Doktorantka Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie, Członek rady naukowej Fundacji WIEMY CO JEMY
Autorka artykułów naukowych (Pediatria Polska, Medycyna Metaboliczna, Hygeia Public Health) oraz popularnonaukowych (Food Forum)
Mama 2,5-letniej Hani