prof. Ewa Pańkowska – diabetolog
Instytut Diabetologii
Opieka nad cukrzykiem – podawanie lekarstw
Postawienie diagnozy cukrzycy typu I u dziecka, to jest przede wszystkim obowiązek rozpoczęcia wstrzykiwania insuliny.
Tego leku nie możemy podawać doustnie, ponieważ się inaktywuje, dlatego podawany tylko i wyłącznie do wstrzyknięcia podskórnie. W szpitalu stosuje się zastrzyki dożylne. Jednak jest to już leczenie kwasicy, tego ciężkiego stanu. Obowiązek podawania dziecku insuliny przyjmują na siebie rodzice. Są przygotowywani do tego, jak wykonać zastrzyk, w jaki sposób dawkować insulinę. Lek ten dawkuje się w zależności od tego, co dziecko jada, ile jedzenia jest na talerzu, a także od kaloryczności posiłku i ogólnej kondycji dziecka. Lekarz pokazuje więc tylko pewne zakresy, daje narzędzia oraz uczy jak dawkować insulinę i jak robić zastrzyki. Jeżeli dziecko jest na pompie insulinowej, to oczywiście w rachubę wchodzi całe szkolenie dotyczące obsługi pompy insulinowej. Opieka nad cukrzykiem wymaga dokładności i systematyczności.
Opieka nad cukrzykiem – monitorowanie poziomu glukozy
Rozpoznanie cukrzycy typu I oznacza, że od tego momentu dziecko do każdego głównego posiłku musi otrzymać insulinę. Przez pompę podawana jest odpowiednia dawka insuliny albo wykonywany jest zastrzyk. Tych zastrzyków są 3-4, a czasami nawet 5-6 na dobę. Nie tak jak, na przykład, szczepienie – jeden zastrzyk na 3 miesiące. To codzienne myślenie o insulinie i o tym, ile jej podać. Kolejną rzeczą, na którą skazani są rodzice dziecka chorego na cukrzycę jest monitorowanie stężenia glukozy we krwi.
Pod wpływem insuliny poziom glukozy może spaść do bardzo niskich wartości. Takich, że dziecko może zasłabnąć, a nawet stracić przytomność. Jest więc istotne, żeby mierzyć glukozę. W tym celu wykonuje się badanie z krwi z palca albo zakłada się system do ciągłego monitorowania glikemii. Jest to taka elektroda, dzięki której na telefonie bądź innym urządzeniu śledzić jak kształtuje się stężenie glukozy we krwi. Czy dochodzi do podwyższonych wartości i konieczny jest dodatkowy zastrzyk z insuliny, czy obniża się ona na tyle niebezpiecznie, że trzeba dostarczyć jakichś słodkich napojów czy glukozy doustnie.
Opieka nad cukrzykiem – wyzwania
Są to podstawowe obowiązki. Jednak żeby odpowiednio podać insulinę trzeba zważyć jedzenie, trzeba oszacować, ile ma kalorii, ile węglowodanów, od tego bowiem zależy dawka insuliny. Jeżeli dziecko uprawia jakieś sporty, idzie na boisko czy będzie się bawić z innymi dziećmi, również powinniśmy sprawdzić stężenie cukru we krwi. Wysiłek fizyczny powoduje, że glukoza może się nadmiernie obniżyć.
Jest to olbrzymie wyzwanie dla rodziców, ponieważ muszą wprowadzić do swojego codziennego życia szereg obowiązków, które nie kończą się w szpitalu czy po pierwszych tygodniach pobytu w domu. Są zobowiązani do tego, żeby dla bezpieczeństwa dziecka opanować podstawową wiedzę z zakresu dawkowania insuliny i wykonywania zastrzyków. A później umożliwić dziecku w miarę normalne funkcjonowanie, chociażby powrót do szkoły czy przedszkola. Obecne metody leczenia pozwalają na to, żeby dziecko wróciło do swojego naturalnego środowiska. Nie musi być izolowane w domu, nie musi być leczone tylko i wyłącznie w domu czy w szpitalu.
Opieka nad cukrzykiem – pompa insulinowa
Pompa insulinowa to małe urządzenie podobne do pagera albo małego telefonu. Jest w nim zbiornik z insuliną oraz programator. Od pompy odchodzi wężyk zakończony igiełką, którym płynie insulina. Igiełkę wkłada się do tkanki podskórnej, czyli na pośladek albo na ramię. Mamy wtedy połączenie między zbiornikiem z insuliną, która jest w pompie, a tkanką podskórną. Na pompie są guziki lub ma ona dotykowy ekran. Dzięki temu się ją programuje. Wybiera się odpowiednią cyfrę (odpowiadającą ilości insuliny, jaką mamy podać), zatwierdza się i wtedy insulina płynie do tkanki podskórnej. Pompę nosi się na pasku. Malutkie dzieci noszą ją w małych plecaczkach, można ją również nosić w kieszeni – musi być gdzieś blisko ciała. Zakłada się ją raz na 3 dni i co 3 dni się zmienia. Pompę można również odłączyć i wtedy zostaje igiełka, natomiast wężyk z pompą jest odłączony. Można to robić na przykład przy wysiłku fizycznym, w kąpieli lub po prostu, kiedy ktoś chce odpocząć od pompy.
Opieka nad cukrzykiem – bransoletka informacyjna
Można nosić taką bransoletkę lub tabliczkę na łańcuszku z informacją, że choruje się na cukrzycę. Jest to przydatne, ponieważ może dojść do niedocukrzenia, czyli do takiego obniżenia się stężenia glukozy we krwi, że człowiek straci panowanie nad sobą, zemdleje albo zasłabnie. W takiej sytuacji, żeby udzielić odpowiedniej pomocy i szybko podać jakiś płyn albo wezwać pogotowie, dobrze jest wiedzieć, że ta osoba choruje na cukrzycę. Na przykład, jeżeli jest to młody człowiek, może zostać potraktowany jako ktoś, kto wziął narkotyki i jego stan może zostać zlekceważony.