dr Katarzyna Lewicka – ginekolog dziecięcy, endokrynolog
Klinika Zdrowia Duomed
Opóźnione dojrzewanie to częsta przyczyna zaburzeń nastroju
Opóźnione pokwitanie może być uwarunkowane chorobami o podłożu genetycznym lub spowodowane czynnikami nabytymi
O opóźnionym dojrzewaniu płciowym u dziewczynek może świadczyć niepojawienie się piersi, brak lub bardzo skąpe owłosienie, a w późniejszym czasie – brak miesiączki.
Kiedy interweniować?
Jeżeli dziewczynka w wieku 10 lat nie ma pączuszków, tzn. małych piersi czy owłosienia łonowego to fakt ten powinien to zaalarmować rodziców i skłonić ich do rozmowy z lekarzem o możliwych zaburzeniach dojrzewania u dziecka. Najczęściej opóźnione dojrzewanie wiąże się z zaburzeniami chromosomalnymi, więc nieprawidłowości wychwytywane są wcześniej i diagnozowane w okresie noworodkowym czy niemowlęcym. Jednak jeżeli dziecko nie było zdiagnozowane jako niemowlak, a problem pojawia się znacznie później, trzeba zastosować odpowiednie leczenie w zależności od tego, na jaki zespół zaburzeń cierpi.
Pierwszorzędowe cechy płciowe
Jeżeli opóźnione dojrzewanie spowodowane jest wadą genetyczną, to niewiele można zrobić. Oczywiście substytucja hormonalna pomaga rozwinąć się drugo- i trzeciorzędowym cechom płciowym, jednak nie pierwszorzędowym (u kobiet są to jajniki, produkujące estrogeny, progesteron, relaksynę oraz małe ilości androgenów; u mężczyzn – jądra, produkujące testosteron i androsteron). Zaburzenia genetyczne mogą objawiać się niedorozwojem lub brakiem gonad (jajników) lub wrodzonym brakiem macicy.
Drugorzędowe cechy płciowe
Drugorzędowymi cechami płciowymi określa się narządy, które biorą udział w rozmnażaniu. U kobiet są to macica, jajowody, pochwa, srom; u mężczyzn – prącie, nasieniowody, moszna. Natomiast trzeciorzędowe cechy płciowe to różnice w budowie ciała kobiety i mężczyzny. Należą do nich: u kobiet – wykształcenie się piersi, szerokie biodra, owłosienie łonowe, u mężczyzn – zarost, pojawienie się grdyki, charakterystyczna budowa ciała – szerokie ramiona i wąskie biodra, owłosienie łonowe.
Czy dzieci teraz szybciej dojrzewają?
Kiedy zaczynałam swoją pracę (ok. 35 lat temu) uważało się, że pierwsza miesiączka powinna się pojawić ok. 12-13 roku życia. Obecnie za normę uważa się 10-11 lat.
Od połowy XIX stulecia, wiek dojrzewania dziewcząt i chłopców obniżył się o około 6 lat. Nie wiadomo do końca dlaczego tak się dzieje. Lekarze i naukowcy wśród przyczyn tego zjawiska wymieniają m.in. dietę i brak ruchu, a co za tym idzie – otyłość (podnosi poziom estrogenów, co powoduje wzrostu piersi u dziewczynek). Przyczyną może być także zanieczyszczenie środowiska – działanie substancji, które mają wpływ na funkcjonowanie gruczołów i produkcję hormonów.
Dziewczynki i chłopcy dojrzewają coraz wcześniej. Dziś za normę początku pokwitania uważa się wiek 10-11 lat. A co się dzieje, jeżeli dojrzewanie płciowe się opóźnia? O przyczynach i objawach tego zaburzenia, mówi dr Katarzyna Lewicka – ginekolog dziecięcy, endokrynolog.