Prof. Remigiusz Kijak – pedagog specjalny, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Rzeszowski
niepelnosprawnoscirehabilitacja.com
Osoby z autyzmem często nie mają poczucia humoru
Spectrum, bądź tak zwane kontinuum autystyczne, możemy odnosić do tego, jak funkcjonują osoby z autyzmem. Właściwie można powiedzieć, że wszystkie osoby, u których występują nawet najlżejsze przejawy triady zaburzeń w obrębie interakcji społecznej, werbalnego i niewerbalnego komunikowania się oraz wyobraźni, będą miały właśnie w tych obszarach życia jakieś problemy.
Osoby z autyzmem, tak zwanym klasycznym, lub z wyraźnymi cechami autystycznymi w tym obrębie trzech obszarów: wyobraźni, interakcji społecznych i komunikacji będą miały szereg rozmaitych przeszkód w relacjach społecznych. Na przykład bardzo często są postrzegane, jako osoby, które zachowują się nieadekwatnie do sytuacji. Albo osoby, które nie mają poczucia humoru.
Bardzo często osobom z autyzmem, u których występują pewne zaburzenia w teorii umysłu oraz zaburzenia w zakresie wyobraźni, trudno wyobrażać sobie skutki zachowań albo bardziej abstrakcyjne zjawiska. One odbierają rzeczywistość w sposób bardzo konkretny, dosłowny. Właściwie wszystko wygląda dla nich i odbierane jest takie jakie jest. Zrozumienie przenośni, dostrzeżenie subtelności lub np. bycie w relacji intymnej czy w związku, jest dla osób z autyzmem bardzo trudne. A to też dlatego, że funkcjonowanie z osobą, która tak bardzo wprost odbiera rzeczywistość jest trudne.
Osoby z autyzmem bardzo często nie odczytują emocji, nie potrafią ich też interpretować. Mają też problem z myśleniem abstrakcyjnym, dlatego często postrzegane są jako osoby bez poczucia humoru.
Osoby z autyzmem a emocje
Na przykład dzieci mogą używać zabawek w sposób nieadekwatny do ich przeznaczenia, albo po prostu nie będą umiały się nimi bawić. Będą też miały bardzo specyficzne podejście do zabawy i do funkcjonowania w obrębie pewnych interakcyjnych czy orientacyjnych zabaw. Trudne będą dla nich, lub wręcz niemożliwe, zabawy interakcyjne takie jak na przykład zabawa w dom, czyli w odtwarzanie pewnych ról.
Ta trudność komunikacyjna wiąże się też z tym, że one nie odczytują mimiki twarzy. Nie potrafią odczytywać ani definiować emocji. Tak więc, funkcjonują w obrębie takiego świata bezemocjonalnego, czyli wszystko jest czarne albo białe. Nie ma subtelności między jednym a drugim. Dlatego też dzieci z autyzmem rzadziej są wybierane przez inne dzieci jako partnerzy zabaw. Często bowiem nieświadomie tę zabawę psują, ponieważ nie umieją wchodzić w abstrakcyjne sytuacje. Nie potrafią sobie pewnych rzeczy wyobrazić.
Osoby z autyzmem – zaburzenia mowy
U osób z autyzmem często też występują zaburzenia mowy. Nie oznacza to jednak, że takie osoby w ogóle nie mówią. Często mowa jest, ale np. opóźniona. Zdarza się jednak, że jej nie ma i trzeba ją zastąpić mową alternatywną. Ale zazwyczaj jest. Problem w tym, że mowa dla osób z autyzmem nie jest takim samym narzędziem do komunikacji, jak dla ludzi zdrowych. One nie rozumieją bardzo wielu relacji związanych z mową. Mowa jest bowiem pewnym narzędziem, nadajemy jej pewne społeczne znaczenie.
Są też zaburzenia dezintegracyjne czy polisensoryczne. Na przykład przewrażliwienie wzrokowe albo słuchowe, skupianie się na fakturach materiałów. U osób z zaburzeniami ze spectrum autyzmu odbiór rzeczywistości można porównać do burzy w głowie. Jest tam mnóstwo obrazów, których nie są w stanie powkładać w szufladki. To tak jakby wszystkie szuflady się otworzyły i wszystko się z nich wysypało. Odbierają świat, ale nie potrafią sobie tego poukładać w głowie. Osoby z autyzmem często zakrywają uszy, zamykają oczy, ponieważ nadmiar bodźców zewnętrznych powoduje jeszcze większy chaos w ich odbiorze rzeczywistości, co dodatkowo utrudnia im funkcjonowanie.
