dr Łukasz Durajski – lekarz, specjalizacja endokrynologiczna
www.drdurajski.pl
Siatki centylowe wspierają rodziców i lekarzy w ocenie rozwoju dziecka
Centyle są wartościami statystycznymi, które pokazują, jak w porównaniu z rówieśnikami rozwija się dziecko. Jak w życiu tak i w siatkach centylowych najlepszy jest “złoty środek”. Cały obszar siatki, znajdujący się pomiędzy 3 a 97 centylem to granice normy.
Centyl 50 określa średni wzrost i wagę, górną granicę wyznacza 97 centyl – są to dzieci bardzo wysokie i ciężkie, granicę dolną stanowi centyl 3 – dzieci niskie i ważące najmniej.
Wśród rodziców istnieje takie przeświadczenie, że dziecko powinno jeść dużo i być pulchniutkie – to błąd.
Prawidłową masę dziecka określa się w stosunku do wzrostu i wieku dziecka
O ile na początku rozwoju dziecka – gdy ma około pół roku, maksymalnie rok – otyłość dziecka jest “fizjologiczna”, o tyle potem – czyli w okresie, kiedy dziecko zaczyna chodzić, wykazywać dużą aktywność – ważne, by dziecko uzyskało i utrzymało prawidłową wagę.
Najważniejsze, by krzywa na siatce centylowej wznosiła się systematycznie – to świadczy o harmonijnym rozwoju dziecka. Niepokojące jest, gdy dochodzi do dużej dysproporcji w krzywych – np. wzrost dziecka znajduje się powyżej 75. centyla, a waga poniżej 10. Inne alarmujące sytuacje, to: nagły przeskok do innego centyla, zahamowanie wzrostu czy duży spadek wagi.
Jeśli dziecko znajduje się na centylu 25 oznacza to, że jest lżejsze i niższe od 75% rówieśników swojej płci. Jeśli krzywa na siatce znajduje się w górnych lub dolnych granicach normy centylowej nie ma powodu do niepokoju. Znaczy to mniej więcej tyle, że dziecko jest większe lub mniejsze, tęższe bądź chudsze, niż przeciętny rówieśnik.
Czym tak naprawdę jest prawidłowa waga?
Najlepszym sposobem na ocenę rozwoju dziecka pod kątem wzrostu i wagi ciała są siatki centylowe. To właśnie na siatkach centylowych obserwujemy czy dziecko rozwija się prawidłowo, czy jego masa i przybieranie masy są prawidłowe. Nie da się jednoznacznie powiedzieć, że w tym wieku dziecko powinno ważyć 10 kg, a kiedy indziej 20 kg – to jest u dzieci bardzo relatywne i nie możemy do tego tak sztywno podchodzić. Bardzo ważne jest, aby rodzic – jeżeli nawet nie potrafi sam nanieść tych pomiarów na siatkę – poprosił o to pediatrę podczas wizyty. Przy każdej wizycie dziecko może być zważone i zmierzone, a jego parametry naniesione na siatkę.
Gdzie możemy znaleźć siatki centylowe?
Siatki centylowe aktualnie obowiązujące w Polsce są w każdej książeczce zdrowia. To najlepszy sposób, żeby te siatki mieć pod ręką i móc je porównywać. Jeśli dziecko cały czas plasuje się wysoko – np. w 75 centylu wagi, to jest na granicy nadwagi. Jeśli jednak pozostaje na tym centylu, to jeszcze nie jest najgorzej i nie martwimy się. Jeśli jednak dziecko startuje z 25 centyla wagowego i po roku dziecko jest na 50 albo 75 to mamy powód do niepokoju i szybkiej interwencji rodziców, przy wsparciu pediatry. Rodzicom może wydawać się, że odżywiają dziecko prawidłowo, ale jeśli dziecko stale przybiera na wadze to znaczy, że musimy zmienić nawyki żywieniowe.
.
Niejadki i małe żarłoki
Najczęstszy błąd popełniany w przypadku “niejadków” to przekarmianie. Rodzicom wydaje się, że dziecko powinno jeść dużo, bo rośnie, w związku z tym cokolwiek dziecko zje – rodzice się cieszą. A dziecko powinno zjadać tylko zdrową żywność, w dodatku jak najmniej przetworzoną; w żadnym wypadku nie powinno dostawać słodkich soków, dosładzanych jogurtów – to są zapychacze. Jeśli dziecko dostaje na śniadanie do wypicia słodki sok, to potem nie chce mu się jeść, bo jest przeładowane cukrem i ośrodek głodu w żaden sposób nie jest pobudzony. A rodzice często przed śniadaniem czy obiadem dają dziecku “na zabicie głodu” taki właśnie zapychacz. Jest to kardynalny błąd, bo w ten sposób dziecko nigdy nie będzie normalnie jadło.
Jeśli więc rodzice narzekają, że dziecko nie chce jeść, to w pierwszej kolejności powinni odstawić wszystkie dosładzane rzeczy. Słodycze możemy dawać dziecku maksymalnie raz dziennie i po zjedzeniu normalnego posiłku. Bo najedzone dziecko, nawet jeśli będzie chciało słodkiego soku, to na pewno wypije go mniej.
