Spektrum autyzmu – rozpoznanie i terapia

Prof. Remigiusz Kijak –  pedagog specjalny, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Rzeszowski

niepelnosprawnoscirehabilitacja.com

Spectrum autyzmu – co to znaczy?

Autyzm jest złożonym zaburzeniem rozwojowym. Nie jest jednoznacznie określany. W skrócie mówimy autyzm, ale pełna forma, to właśnie spektrum zaburzeń rozwojowych.

Mówimy o spektrum autyzmu, dlatego że do rozpoznania autyzmu potrzebnych jest wiele informacji, dotyczących społecznego funkcjonowania osoby nim dotkniętej. Jeżeli patrzymy na trzy obszary rozwoju: fizyczny, poznawczy i społeczny, to w tych trzech obszarach możemy rozpatrywać, czym są te zaburzenia ze spektrum autyzmu. Przy czym trzeba pamiętać, że rozwój społeczny wiąże się również z rozwojem komunikacji. Zarówno werbalnej, jak i komunikowania się z drugim człowiekiem, czyli tworzenia kanałów porozumiewania się. Jeżeli spojrzymy na autyzm w zakresie funkcji fizycznych, to nie mamy tutaj żadnych nieprawidłowości rozwojowych. Osoby z autyzmem fizycznie funkcjonują w sposób prawidłowy. Fizycznie, biologicznie i płciowo rozwijają się tak samo jak osoby pełnosprawne.

Spektrum autyzmu to zespół zaburzeń społeczno-poznawczych.

Dziecko z autyzmem fizycznie rozwija się prawidłowo. Natomiast, już na wczesnym etapie rozwoju zauważalne będą pewne zaburzenia poznawcze. Na przykład brak zainteresowania tym, co się dzieje dookoła czy nie odwzajemnianie uśmiechu rodzica. Takich nieprawidłowości może być więcej, dlatego mówimy o spektrum autyzmu.

Spektrum autyzmu – rozwój motoryczny

Kiedy mówimy właśnie o rozwoju poznawczym, to osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu w tym zakresie rozwijają się właściwie prawidłowo. Otrzymują najczęściej 10 punktów w skali Apgar i trudno jest w początkowej fazie rozwoju dziecka stwierdzić jakieś nieprawidłowości. Natomiast są oczywiście pewne kluczowe symptomy, które psycholog rozwojowy, psycholog kliniczny czy rodzic, który więcej czyta na temat rozwoju dziecka, może dość szybko zauważyć. Na przykład to, że pewne zachowania w zakresie rozwoju motorycznego mogą różnić się od rozwoju u dziecka w normie. A więc tak zwane odruchy pierwotne mogą u dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu czy w ogóle u dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, przechodzić w tak zwane odruchy przetrwałe. To znaczy, że nie ustępują po pewnym okresie. Większość z tych odruchów powinna ustępować w pierwszych kilku miesiącach rozwoju dziecka.

Następną taką kwestią jest to, czy dziecko przewraca się z boku na bok. Albo, co jest bardzo istotne, czy dziecko wodzi wzrokiem za rodzicem, za przedmiotami czy za interesującymi je zjawiskami. To taki pierwszy objaw fizyczny, ale też psychiczny czy społeczny. Dziecko z zaburzeniami ze spektrum autyzmu może mieć z tym problem, może nie wodzić wzrokiem. Mogą następować również pewne opóźnienia w rozwoju motorycznym. Jednak to jest raczej rzadkie, więc to nie jest kryterium rozpoznania autyzmu u dziecka.

Spektrum autyzmu – diagnoza

Pierwszy ośrodek do diagnozy autyzmu, który teraz świetnie funkcjonuje, powstał w latach 90-tych, w Gdańsku. Wcześniej tak naprawdę nie rozpoznawano autyzmu w Polsce. Dzielono dzielono go na autyzm wczesnodziecięcy i późnodziecięcy. Teraz wiemy, że autyzm możemy rozpoznawać już od najwcześniejszych lat. Tak naprawdę im wcześniejsza diagnoza, tym lepsze efekty terapii. Właściwie już u dzieci do pół roku możemy pewne rzeczy zdiagnozować. Chociażby właśnie te, związane z rozwojem funkcji poznawczych, kiedy dziecko bardzo szybko traci zainteresowanie osobami w jego otoczeniu lub w ogóle nie jest nimi zainteresowane. Albo nie nawiązuje ono z tymi osobami kontaktu wzrokowego. Na późniejszym etapie będziemy na przykład mogli obserwować, że dziecko nieadekwatnie używa przedmiotów czy zabawek, nie potrafi się bawić społecznie i tematycznie.

Jest więc wiele takich cech, które mogą wskazywać na to, że rozwój społeczno-poznawczy dziecka przebiega nieprawidłowo. Kluczowym symptomem będzie nienawiązywanie kontaktu wzrokowego. Natomiast na późniejszym etapie bardzo ważną rzeczą, która powinna zaniepokoić, będzie wrażenie, że dziecko jest równe emocjonalnie. Że jest bardzo spokojne albo bardzo pobudzone. Nie będziemy widzieć u niego pewnych stanów emocjonalnych, na przykład adekwatnej radości do jakiegoś wydarzenia czy reakcji na uśmiech rodzica. Kiedy rodzic się uśmiecha dziecko też powinno automatycznie się uśmiechnąć. U dziecka z autyzmem tego nie zaobserwujemy.

 

 

Podsumowanie
Spektrum autyzmu - rozpoznanie i terapia
Tytuł
Spektrum autyzmu - rozpoznanie i terapia
Opis

Autyzm jest złożonym zaburzeniem rozwojowym. Nie jest jednoznacznie określany, dlatego właśnie mówimy o zaburzeniach ze spektrum autyzm. O tym, jakie to zaburzenia i jak je diagnozować, mówi prof. Remigiusz Kijak –  pedagog specjalny.