Wnętrostwo – patologia ułożenia jądra

dr Jan Karol Wolski – specjalista androlog urolog,

Klinika Leczenia Niepłodności NOVUM

Wnętrostwo, to wada rozwojowa noworodków płci męskiej

Znana jako niezstąpienie lub wstąpienie jąder. Polega na niewłaściwym umieszczeniu jednego lub obu jąder w jamie brzusznej lub kanale pachwinowym zamiast w mosznie.

Co to jest wnętrostwo?

Wnętrostwo jest bardzo szerokim pojęciem. Mamy do czynienia z różnymi definicjami wnętrostwa w zależności od tego, gdzie znajduje się jądro, bo to pojęcie oznacza patologię umiejscowienia jądra – gonady męskiej w ciele mężczyzny. Wnętrostwo występuje relatywnie często, bada się je od wielu lat i uważa się, że ok. 3% populacji chłopców urodzonych o czasie nie ma jądra w mosznie.

Section of male reproductive system and germs on different parts

Za różnicowanie męskich narządów płciowych wewnętrznych (najądrze, nasieniowód, pęcherzyki nasienne, prostata) odpowiada testosteron, a za rozwój zewnętrznych narządów – prącia i moszny – dihydrotestoseron (DHT). Są to androgeny i to one też uczestniczą w zstępowaniu jąder do moszny oraz determinują męską płeć psychiczną. 

Dlaczego jądra nie zstępują?

Proces powstawania jądra – gonady męskiej – jest bardzo skomplikowany. Jądro nie powstaje w mosznie tylko w obrębie jamy brzusznej, gdzieś w okolicy dolnego bieguna energii. Są tam zlokalizowane komórki, które tworzą coś, co będzie w przyszłości jądrem. Jądro zstępuje z jamy brzusznej do moszny i odbywa się to między 7 a 9 miesiącem życia płodowego. Zauważono, że 1/3 wcześniaków nie ma jąder w mosznie – to jest właśnie związane z tym czasem zstępowania. Może być ono zaburzone wieloma czynnikami: może być to czas porodu, który jest niezgodny z ustalonym 9-miesięcznym terminem; mogą to też być zaburzenia związane z niewykształceniem tkanek, które powodują to zstępowanie, lub z nieprawidłowym umiejscowieniem struktury, która ściąga jądro do moszny. Możliwe są również zaburzenia hormonalne.

Zaburzenia związane z wnętrostwem

Brak jądra w mosznie może być znakiem poważnych zaburzeń genetycznych.
Zaburzenie genetyczne umiejscowione w grupie zaburzeń zróżnicowania płci i gonad – kiedyś określano to mianem dzieci obojnaczych, teraz określa się jako zaburzenie rozwoju płci.

Przyczyny zaburzeń rozwoju jąder

Może być tak, że jądra nie ma w mosznie dlatego, że płeć gonadalna jest tożsama z płcią genetyczną, czyli wszystkie zaburzenia związane z brakiem jądra w mosznie i z wnętrostwem należy w pierwszej kolejności rozpatrywać zastanawiając się, czy nie jest to fragment większej całości. Mówiąc o całości mówimy o zaburzeniach różnicowania płci i gonad. Na szczęście jest to margines tych zaburzeń, a w większości przypadków jądra nie ma w mosznie dlatego, że zatrzymuje się gdzieś na drodze swojego zstępowania.

Mimo, że człowiek po urodzeniu ma średnio 55 cm i ten obszar między dolnym biegunem nerki a dnem moszny nie przekracza 20 cm, to dla jądra jest to ogromna i trudna droga do przebycia w ciągu życia płodowego. Tych zaburzeń zstępowania jest całkiem duża grupa.

Jądro zstępuje z jamy brzusznej ześlizgując się do wyroska otrzewnej, który nazywa się wyrostkiem pochwowym, to jest struktura, która tworzy przepuklinę pachwinową. Możemy mieć do czynienia z brakiem jądra w mosznie dlatego, że jest duża przepuklina pachwinowa; możemy mieć do czynienia z brakiem jądra w mosznie dlatego, że ten wyrostek pochwowy otrzewnej źle zarasta i zatrzymuje jądro w jakiejś bliznowatej strukturze.

Może być też taka sytuacja, że specjalna tkanka, która ułatwia zsuwanie jądra z jamy brzusznej do moszny, jest umiejscowiona nie w mosznie, ale na przykład w okolicy okołoprąciowej, czy na kroczu. Taki stan też jest związany z brakiem jądra w mosznie, ale nazywamy go ektopią, co oznacza, że jądro położone jest w innym miejscu niż powinno.

Rodzice powinni sprawdzać, czy narządy płciowe zewnętrze są zbudowane według ustalonego, klasycznego wzorca – prącie z ujściem cewki na szczycie żołędzi, i czy wytworzony jest worek mosznowy, a w nim dwa jądra.

Wstępowanie jądra

Mamy też do czynienia z pewnym paradoksem medycznym, kiedy rodzi się chłopiec z jądrem w mosznie, ale w miarę dojrzewania, kiedy wyrasta wyrostek pochwowy otrzewnej, który z jednej strony ułatwia zsunięcie jądra z brzucha do moszny, a z drugiej strony nieprawidłowo bliznowaciejąc powoduje, że to jądro z powrotem jest wciągane do kanału pachwinowego. Takie zjawisko nazywamy wstępowaniem jądra.

Diagnostyka wnętrostwa jest bardzo ważna

Wszystkie sytuacje związane z brakiem jądra w mosznie wymagają dokładnej diagnostyki. Przede wszystkim po to, aby wykluczyć zaburzenia genetyczne, ektopię, umiejscowienie inne niż w mosznie, oraz aby ustalić czy gonada faktycznie się wytworzyła w czasie życia płodowego.

Są takie sytuacje, kiedy jądro w czasie pobytu płodu w macicy matki ulega niekorzystnym zaburzeniom naczyniowym bądź hormonalnym i po prostu zanika. Tak więc stwierdzenie braku jądra w mosznie jest powodem do rozpoczęcia diagnostyki i musi być ona rozpoczęta tak szybko jak to jest możliwe.

Brak zstąpienia jądra do moszny niesie ze sobą poważne skutki medyczne w przyszłości. Pierwszą sytuacją kliniczną jest niepłodność. Jądro poza moszną jest uszkodzone, pracuje nieprawidłowo i w związku z tym nieprawidłowa jest też produkcja plemników.

Druga sytuacja, to zaburzenia hormonalne. Jądro produkuje testosteron, najważniejszy hormon męski, który musi być produkowany w odpowiedniej ilości i z odpowiednią częstotliwością, aby chłopczyk dojrzewał w sposób prawidłowy.

Trzeci aspekt dotyczy nowotworów – jądro może też nie zstępować bo jest uszkodzone. Jeśli jest uszkodzone, to ma kilkadziesiąt razy większą szansę, aby ulec przemianie nowotworowej. Wszystkie nowotwory jądranowotworami bardzo złośliwymi i występują w każdej grupie wiekowej, u małych chłopców, w okresie pokwitaniowym i u dorosłych mężczyzn. Obserwujemy, że nowotwory jąder związane z zaburzeniami zstępowania możemy rozpoznać nawet u mężczyzn 40 – 50 letnich. Oznacza to, że każdy chłopiec, który jest poddany leczeniu wnętrostwa, które najczęściej jest operacyjne, musi być obserwowany przez lata przez urologa. Konieczna jest też tzw. autoocena przez rodziców i przez samego pacjenta, bo proces nowotworzenia występuje bardzo często.

Zobacz też: 

Wodniak jądra

Stulejka

Zaburzenia rozwoju płci

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *