dr Łukasz Durajski – lekarz, specjalizacja endokrynologiczna
www.drdurajski.pl
Czy miejsce, w którym żyjemy ma wpływ na rozwój układu hormonalnego naszych dzieci?
Na ogół jesteśmy przekonani, że dzieci na wsi są zdrowsze.
Do dziś do końca nie zweryfikowano wpływu jaki styl życia, miejsce zamieszkania, dieta mają na rozwój hormonalny dziecka. Nie udało się tego tak do końca ustalić.
Nie ma tak naprawdę zasadniczej różnicy w zachorowaniach dzieci, które mieszkają na wsi – nie dowiedziono, że chorują rzadziej, że mają mniej problemów endokrynologicznych w stosunku do tych, które żyją w szybkim tempie w dużych miastach i jedzą mniej zdrowo.
Zaburzenia wynikają najczęściej z tej jednostki chorobowej, która właściwie staje się taką epidemią XXI wieku – otyłości. Ale ta otyłość niestety dotyczy zarówno dzieci mieszkających w dużych miastach, jak i dzieci mieszkających na wsi.
Układ hormonalny dziecka rozwija się tak samo w blokowisku i wśród łanów zbóż. Natomiast wrogiem harmonijnego rozwoju jest zła dieta, a raczej jej bezpośredni skutek – otyłość.
Jak działa układ hormonalny?
Układ hormonalny, endokrynny, składa się z gruczołów dokrewnych i wyspecjalizowanych komórek warunkujących wydzielanie hormonów. Jego zasadniczą rolą jest utrzymanie homeostazy, czyli stałych warunków w organizmie. To między innymi dzięki niemu człowiek przystosowuje się do zmieniających się warunków – temperatury, zawartości tlenu itp. – bez szkody dla organów wewnętrznych.
Wydzielanie hormonów jest częściowo regulowane przez układ nerwowy.
Podwzgórze mózgowe
Podwzgórze znajduje się między podstawą częścią kresomózgowia i brzuszną częścią śródmózgowia. Podwzgórze odpowiada za uczucie głodu i pragnienia, stały rytm dobowy, utrzymanie temperatury ciała, gospodarkę wodno-elektrolitową i – uwaga, uwaga – instynkt rodzicielski, emocje i popędy. Podwzgórze “koordynuje” działanie układu somatycznego, wegetatywnego oraz hormonalnego. Swoje funkcje regulacyjne spełnia poprzez układ autonomiczny (za pomocą pnia mózgu i rdzenia kręgowego) oraz neurowydzielniczy – przez przysadkę.
Podwzgórze produkuje hormony: TRH, CRH, dopaminę, wazopresynę i ADH – substancje odpowiadające za prawidłowy mocz, oksytocynę.
Podwzgórze jest ściśle połączone z przysadką mózgową.
Przysadka mózgowa
Przysadka to gruczoł dokrewny o masie 0,7 g, odpowiedzialny za wydzielanie hormonów. Umieszczony jest w czaszce i dzieli się na części przednią, środkową i tylną. Niedoczynność przysadki powoduje karłowatość i upośledzenie rozwoju biologicznego. Nadczynność natomiast objawia się gigantyzmem i przedwczesną dojrzałością płciową. Ponadto przysadka kontroluje czynności gruczołów wydzielania zewnętrznego: potowych, łojowych, mlekowych.
Hormony wydzielane przez przysadkę mózgową to: hormon wzrostu (STH), TSH, ACTH, MSH, hormon luteinizujący LH, prolaktyna (LTH), FSH, neurohormony (m.in. adrenalina), oksytocyna, endorfiny.
Hormony przysadki odpowiadają więc za: wzrost organizmu, kości długie, szkielet, transport aminokwasów, metabolizm, poziom glukozy we krwi, rozkład tłuszczów zapasowych, zatrzymanie jonów wapniowych i fosforanowych.
Szyszynka
Szyszynka to jeden z gruczołów wydzielania wewnętrznego w mózgu produkującym melatoninę. Jest to hormon regulujący rytm dobowy. Oprócz regulacji rytmu dobowego melatonina przyczynia się do rozwoju narządów płciowych, czyli gonad.
Nadnercze
Nadnercze to gruczoł wydzielania wewnętrznego położony zaotrzewnowo na górnym biegunie nerki.
Nadnercze wytwarza steroidy: kortyzol (zwany “hormonem stresu”, ale odpowiedzialny także za gospodarkę białkową, węglowodanową, tłuszczową oraz wodno-elektrolitową, łagodzi stany zapalne i alergie, oraz osłabia działanie układu odpornościowego, podnosi ciśnienie krwi), aldosteron, androgeny, adrenalinę.
Tarczyca
Tarczyca – gruczoł znajdujący się pod skórą na szyi. Hormony tarczycy – TSH, FT4, FT3 odpowiadają za zużywanie i magazynowanie energii przez organizm, wpływają na prawidłowy rozwój mózgu u dzieci. Tyroksyna (T4) i trójjodotyronina (T3) regulują podstawową przemianę materii, pobudzają syntezę białek, regulują poziom cholesterolu, a kalcytonina poprawia uwapnienie kości
Nieprawidłowa ilość hormonów tarczycy może polegać na ich niedoborze – mówimy wtedy o niedoczynności tarczycy (hipotyreoza) lub ich nadmiarze – nadczynności tarczycy (hipertyreoza).
Zobacz też:
