dr. n. med. Katarzyna Bajszczak – psycholog, seksuolog kliniczny, seksuolog dziecięcy, katarzynabajszczak@gmail.com
Zaburzenia rozwoju płci powstają w życiu płodowym
Kształtowanie płci w okresie płodowym jest procesem niezwykle skomplikowanym uwarunkowanym genetycznie, hormonalnie, czyli każdy element zaburzony w tym okresie płodowym może powodować różnego rodzaju wady wrodzone narządów płciowych.
Począwszy od płci genetycznej, jeżeli na etapie kariotypu mamy jakieś uszkodzenie, jakąś wadę genetyczną już wiadomo, że wtedy nie dojdzie do prawidłowego wytworzenia gonad.
Jeżeli nie dojdzie do prawidłowego wytworzenia gonad mamy do czynienia np. z niedorozwojem gonad, czy właśnie z dysgenezją gonad – wtedy nie ma prawidłowej czynności hormonalnej.
Brak prawidłowej czynności hormonalnej powoduje niewykształcenie w sposób prawidłowy narządów płciowych.
Cechy płciowe obu płci, czyli hermafrodytyzm, zdarzają się bardzo rzadko – raz na 4500 urodzeń. W starożytnej Grecji ludzie posiadający cechy płciowe obu płci otoczeni byli kultem. Dzisiaj taka wada budzi konfuzję, a u niektórych wręcz przerażenie. Zapewne powinniśmy z kultury antycznej czerpać częściej niż nam się wydaje.
Płeć męska
Tutaj kluczowe są androgeny. Kształtowanie płci męskiej jest procesem bardziej złożonym, żeby się wytworzyła musi wystąpić o wiele więcej czynników niż w przypadku płci żeńskiej. Na każdym etapie – zarówno na etapie kształtowania się wewnętrznych narządów płciowych jak i zewnętrznych narządów płciowych może dojść do zaburzeń. Jeżeli jest to niedobór androgenów spowodowany np. niedorozwojem gonad możemy mieć wtedy do czynienia z narządami płciowymi zewnętrznymi, które są nie do końca zmaskulinizowane. Mamy wtedy do czynienia z małym prąciem, możemy mieć do czynienia ze spodziectwem lub wnętrostwem. Są to też wady narządów płciowych u chłopców, które spotykamy dość często.
Cechy obu płci
Wady wrodzone zewnętrznych narządów płciowych, które objawiają się tym, że mamy do czynienia z noworodkiem o cechach obydwu płci zarówno męskiej jak i żeńskiej, są niezwykle rzadkie – zdarzają się raz na 4500 urodzeń. O wiele częstsze są mniej złożone wady, które nie pozostawiają wątpliwości co do samego ustalenia płci. Mam tutaj na myśli wnętrostwo, które spotykamy mniej więcej raz na 100 urodzeń płci męskiej, czy spodziectwo, które jest rzadsze i spotykamy je mniej więcej raz na 300 urodzeń noworodków płci męskiej.
Jeśli chodzi o noworodki płci żeńskiej wady narządów płciowych są rzadsze. Proces determinacji płci w kierunku żeńskim jest procesem bardziej pasywnym, mniej tutaj zachodzi różnych procesów, dlatego jest mniej możliwości uszkodzeń, aczkolwiek takie możliwości się zdarzają. Takim przypadkiem jest np. wrodzony przerost nadnerczy, czyli sytuacja kiedy mamy nadmierną ilość androgenów. Wtedy mamy do czynienia z dziewczynką o płci genetycznej żeńskiej, ale jej nadnercza produkują więcej androgenów niż powinny. Powoduje to maskulinizację, czyli większą lub mniejszą zmianę narządów płciowych w kierunku męskim.
Zobacz też:
Kalendarz rozwoju hormonalnego
