Małgorzata Lurzyńska – pulmonolog dziecięcy
dr Durajski Clinic
Astma może mieć charakter alergiczny bądź niealergiczny. Określamy ją jako nadreaktywność oskrzeli, która się powtarza i może mieć przewlekły charakter. Objawy alergii mogą natomiast dotyczyć różnych narządów. Alergia może występować w postaci wodnistego kataru, wywołanego przez czynniki pochodzące z powietrza, czyli tak zwane powietrzno pochodne, jak pyłki, roztocza czy sierść. Będą one wywoływać objawy ze strony nosa, zaczerwienienie i łzawienie spojówek, natomiast objawy alergii pokarmowej mogą się pojawiać na skórze w postaci wysypek.
Astma jest najczęstszą przewlekłą chorobą u dzieci i dotyczy oskrzeli. Objawy występują w postaci kaszlu, świszczącego oddechu, ścisku w klatce piersiowej podczas oddechu, a nawet duszność lub wyłącznie kaszel. Wówczas określamy taką astmę jako jej wariant kaszlowy. Astma wczesnodziecięca dotyczy dzieci poniżej 5 roku życia. Jej objawy nie muszą występować przez całe życie, możemy mieć okresy zaostrzeń lub czas kiedy objawów choroby nie ma. Jeżeli jednak choroba pojawiła się w naszym życiu, to zawsze musimy mieć na uwadze, że jej objawy mogą powrócić. Żeby rozpoznać astmę wczesnodziecięcą opieramy się przede wszystkim na wywiadzie. Ważny jest wywiad rodzinny, ponieważ jeżeli u rodziców występowała jakaś alergia dziecko może także być nią obciążone i mieć objawy astmy czy alergii.
Astma może objawiać się przewlekłym kaszlem, najczęściej świszczącym. Świszczący kaszel bez infekcji może pojawić się po wysiłku fizycznym, a podczas biegania czy innych ćwiczeń może również dojść do skurczu oskrzeli. Przy ekspozycji na dym tytoniowy, na infekcje, alergeny czy pyły chemiczne lub kosmetyczne mogą pojawiać się objawy suchego, świszczącego kaszlu. Powinno nam to sugerować, że w organizmie dzieje się coś, co należy zbadać i warto wtedy wykluczyć lub potwierdzić czy mamy do czynienia z chorobą układu oddechowego, jaką będzie zapalenie oskrzeli, a nawracające zapalenia oskrzeli mogą sugerować astmę.
Badanie spirometryczne jest jednym z najważniejszych badań oceniających funkcjonowanie układu oddechowego. Wymaga ono aktywnej współpracy ze strony pacjenta. Polega ono na tym, że na początku badania trzeba swobodnie oddychać, nabierać i wydychać powietrze i w pewnym momencie trzeba wziąć głęboki wdech, a potem maksymalnie wypuścić powietrze przez około 6 sekund. Wówczas analizator w sprzęcie jakim jest spirometr analizuje przepływy powietrza, sprawdza jaka jest objętość w wydychanym powietrzu na różnym poziomie dróg oddechowych.
W przypadku osób niewspółpracujących lub słabo współpracujących badanie to jest niemal niemożliwe do wykonania. U takich osób można zaproponować badanie oscylometryczne, które polega na biernym oddychaniu. Oscylometr jest to urządzenie do badania oporów w drogach oddechowych. Jednym z jego elementów jest jednorazowy ustnik, którego jedną część zakładamy na sprzęt, a druga jest obejmowana przez pacjenta ustami. Powietrze jest przepuszczane przez ustnik i analizowane są opory. Badanie to jest proste, możliwe do wykonania przez osoby słabo współpracujące oraz nieinwazyjne
Do rozpoznania chorób przewlekłych można wykonać badanie z próbą rozkurczową, czyli wykonać najpierw jedno badanie, następnie podać lek rozkurczający drogi oddechowe i wykonać badanie podobnie po to, aby sprawdzić czy po podaniu leku oskrzela zwiększają swoją średnicę i więcej powietrza jest w stanie przez nie przepłynąć. Mamy wówczas dodatnią próbę rozkurczową i jest to jedno z kryteriów rozpoznających astmę wczesnodziecięcą. Oscylometria może również służyć do monitorowania przebiegu chorób przewlekłych. Jeżeli pacjent ma wykonywane to badanie regularnie, to ponieważ jest to czułe badanie, możemy w którymś momencie zauważyć, że dzieje się coś nie tak, że układ oddechowy zaczyna gorzej funkcjonować.
