prof. Ewa Pańkowska – diabetolog
Instytut Diabetologii
Dieta cukrzyka to przede wszystkim unikanie nadmiaru” cukru
Istnieje wiele kontrowersji dotyczących diety dla osób chorych na cukrzycę. Często używa się określenia dieta cukrzycowa. De facto nie ma czegoś takiego jak dieta cukrzycowa. Możemy jedynie mówić o diecie, która służy bądź nie służy zdrowiu.
W diecie dziecka chorego na cukrzycę przede wszystkim powinno być jak najmniej cukru, cukru kuchennego. Z reguły zaleca się, aby nie podawać słodzonych napoi, żeby dziecko przyzwyczaiło się do picia wody i niesłodzonej herbaty. Dieta cukrzyka musi być dostosowana do potrzeb dziecka, do jego wieku, aktywności fizycznej. W związku z tym nie możemy przygotować jednego modelu żywienia dla każdej osoby, która choruje na cukrzycę. Ten model będzie zupełnie inny u starszej osoby i u dziecka, które jest w okresie rozwojowym. Dlatego nie używamy określenia dieta cukrzycowa.
Można jednak, a nawet trzeba, zmodyfikować żywienie dziecka, które choruje na cukrzycę. Ze względu na to, że szybko dochodzi u niego do przecukrzeń, nie ma sensu podawać mu słodkich napojów, coca coli, słodzonych jogurtów. Produktów sztucznych i przetworzonych. Rodzice muszą wiedzieć, które produkty są wskazane dla dziecka, a które mu nie służą. Tak naprawdę ta sama zasada dotyczy dzieci zdrowych, które nie chorują na cukrzycę.
Dieta cukrzyka – “łatwe słodycze”
Kolejną kwestią jest pytanie: cukier jest zdrowy czy nie? W słynnym, przedwojennym jeszcze haśle reklamowym “Cukier krzepi”, autorstwa Melchiora Wańkowicza jest trochę prawdy. Potrzebujemy tych cukrów, które są w tej chwili uważane za źródło wszelkiego zła. Dziecko ma więc prawo do owoców, do tego, żeby zjeść jakiś deser. Nawet mimo choroby może jeść słodycze. Oczywiście trzeba się zastanowić, czy to już jest ten wiek, kiedy możemy wprowadzać słodycze, w jakiej formie? Jakie to będą słodycze? – “Łatwe”, czyli kupione w szkolnym kiosku lub supermarkecie, czy raczej będzie to deser przygotowany w domu, taki sam dla wszystkich członków rodziny. A nie tylko dla dziecka, które choruje na cukrzycę.
Tak więc cukier jest potrzebny. Jest to podstawowy materiał energetyczny, ale występuje w różnej formie. Jest na przykład w pieczywie – cząsteczki glukozy lub fruktozy składają się na skrobie. Później są trawione i wchłaniane do krwioobiegu już w formie pojedynczych „słodkich” cząsteczek. Nie unikniemy więc życia bez cząsteczek glukozy czy cukrów. Natomiast ważny jest sposób, w jaki przygotowujemy posiłki oraz czy są pełnowartościowe. A także to, czy dieta jest wzbogacona w warzywa. Powinniśmy uczyć dziecko jeść warzywa, a nie podawać mu jedynie łatwo przyswajalne jedzenie. To jest istotne w żywieniu dziecka.
Dieta cukrzyka – aktywność fizyczna
Dziecko chore na cukrzycę powinno się ruszać. Zdecydowanie zachęcamy rodziców, by dbali o to, żeby dziecko prowadziło aktywny tryb życia. Jest to jedna z podstawowych zasad w życiu osób chorych na cukrzycę. Niezależnie od wieku. Oczywiście sporty powinny być dostosowane do możliwości dziecka. Często bowiem obserwuję, że dziecko zmusza się do ćwiczeń. Na przykład do skakania na skakance, biegania, chodzenia po schodach – po to, żeby obniżyć poziom cukru we krwi. Niewątpliwie istnieje związek między pracą mięśni, a zużyciem glukozy. Kiedy jesteśmy aktywni fizycznie, glukoza jest pochłaniana przez mięśnie i tym samym obniża się jej poziom we krwi. Zatem im bardziej jesteśmy aktywni, tym glukoza może być niższa. Trzeba więc zachęcać dziecko do ruchu, ale nie zmuszać go do uprawiania sportu, którego nie lubi.
Należy jednak pamiętać, że aktywność fizyczna nigdy nie zastąpi insuliny. To jest niezwykle istotne. Jeżeli insulina jest potrzebna do posiłku, to trzeba ją po prostu wstrzyknąć. Natomiast dla ogólnej kondycji, ważne jest, żeby przyzwyczaić dziecko do regularnego uprawiania sportu takiego, jaki lubi i na miarę swoich możliwości. Powinno uczestniczyć w lekcjach wychowania fizycznego. Dobrze jeżeli ma swoje ulubione zajęcia pozalekcyjne, które przynoszą mu satysfakcję i odprężenie.