Toksyczni rodzice – jak nimi nie być?

Zuzanna Butryn – psycholog

Ośrodek Psychoterapii i Coachingu Inner Garden

https://www.facebook.com/ZuzannaButrynPsycholog/

Toksyczni rodzice nie szanują odrębności swojego dziecka

Kiedy czujemy, że tracimy kontakt z dorastającym dzieckiem powinniśmy zastanowić się nad tym, czy w naszym postępowaniu jest coś, co sprawia, że oddalamy się od tego młodego człowieka.

Wydaje mi się, że często problemem jest zarówno niezrozumienie dziecka przez rodzica, jak i rodzica przez dziecko, które nie rozumie zakazów, które są mu stawiane. Toksyczni rodzice zazwyczaj nie potrafią rozmawiać z dzieckiem.

Człowiek uczy się na własnych błędach

Według mnie jednym z elementów kształtowania charakteru dziecka jest pozwolenie mu na popełnianie błędów. A także na pewną swobodę. Ochranianie go za wszelką cenę tylko sprawi, że kiedy w dorosłym życiu przyjdzie mu skonfrontować się trudnymi sytuacjami, będzie czuło się przestraszone i bezradne. Dlatego warto zostawić dziecku trochę swobody. Musimy jednak pamiętać by czuwać, tłumaczyć, rozmawiać, pokazywać pewne rzeczy, uczestniczyć w niektórych wydarzeniach. Dla mnie oznacza to po prostu być aktywnym rodzicem.

Lepiej zapobiegać niż interweniować

Trzeba być wyczulonym na to, co dzieje się w życiu naszego dziecka. Bardzo ważne jest wychwycenie zachowań dla niego destrukcyjnych. Jeżeli zauważymy pewne symptomy, na przykład to, że dziecko nadużywa jakichś substancji lub że jego środowisko jest nieodpowiednie, musimy interweniować. Jednak wydaje mi się, że takie sytuacje są już często konsekwencją pewnych naszych działań. Tego, że nie uczestniczyliśmy w życiu dziecka od początku. Moją radą jest więc, aby w miarę możliwości aktywnie być z dzieckiem.

Jak zniechęcić dziecko do nieodpowiedniego towarzystwa?

Ponownie wspomnę o tym, że ważna jest rozmowa z dzieckiem. Pytajmy dlaczego akurat ten kolega czy koleżanka, lub grupa rówieśników tak bardzo je fascynuje. Dlaczego właśnie w tym środowisku się odnajduje? Musimy pamiętać o tym, że wybór środowiska w okresie adolescencji oznacza, że dziecko jest w tym środowisku zrozumiane i dobrze się w nim czuje. Musimy więc znaleźć przyczynę, dla której tak się dzieje.

Grupa rówieśnicza jest bardzo podobna, wszyscy mają te same problemy. Przechodzą etap negatywnych emocji do rodziców, dziadków czy innych autorytetów, więc jej członkowie bardzo dobrze się rozumieją. Poza tym ważne jest również to, że w okresie dorastania grupa rówieśnicza stanowi dla młodego człowieka zwierciadło, w którym może się przejrzeć. Czuje się w tej grupie rozumiany i akceptowany. Rodzic, który nie zgadza się na pewne zachowania, który wyznacza granice, nie będzie równie atrakcyjny, jak rówieśnik.

Natomiast toksyczni rodzice, którzy przenoszą na dziecko swoje lęki, złe emocje, którzy na nic nie pozwalają, nie szanują jego odrębności, szybko staną się wrogiem.

Rodzeństwo uczy się od siebie

Jeżeli mamy do czynienia z jakimiś destrukcyjnymi zachowaniami starszego dziecka, to musimy zwrócić uwagę na to, czy młodsze rodzeństwo nie wzoruje się na jego zachowaniu. Jeśli tak jest, można próbować dzieci jakoś odseparować. Można też udać się z tym starszym, z którym są problemy, do specjalisty. W takiej sytuacji istnieje bowiem ryzyko, że młodsze dziecko będzie czerpało negatywne wzorce od swojego brata czy siostry.

Nienawidzę cię! – jak reagować?

Uważam, że na słowa „Nienawidzę cię mamo!” czy „Nie chcę, żebyś była moim rodzicem!” nie należy reagować. Nie są to słowa w pełni przemyślane przez młodego człowieka. Wynikają z szalejącej w nim burzy hormonów i ogromnych emocji. Pamiętajmy, że okres adolescencji to czas, w którym tych emocji kotłuje się bardzo dużo. W głowie młodego człowieka panuje wtedy ogromny chaos, a jego uczucia są ambiwalentne i skrajne: od miłości do nienawiści. Dlatego na tego typu zwroty w stosunku do nas nie należy reagować w emocjonalny sposób czy brać ich do siebie. Możemy się ewentualnie zapytać, dlaczego dziecko tak uważa.