lek. med. Katarzyna Kołodziejczyk-Klimek – specjalista rehabilitacji medycznej
Fundacja Kolorowy Świat
Dziecko urodzone przedwcześnie
U dziecka przedwcześnie urodzonego już w pierwszym okresie życia dochodzi do szeregu zaburzeń, które w przyszłości mogą wpływać na jego prawidłowy rozwój.
U wcześniaków pojawiają się zaburzenia oddychania, zaburzenia pracy centralnego układu nerwowego, układu odpornościowego i układu pokarmowego (problemy z przyjmowaniem pokarmu). Może dochodzić do krwawień. Wszystko to może mieć konsekwencje w późniejszym rozwoju dziecka, już niemowlaka i dziecka starszego. Dziecko urodzone przedwcześnie trzeba traktować ze szczególną troską.
Mózgowe porażenie dziecięce
Najpoważniejszym powikłaniem są zaburzenia ze strony centralnego układu nerwowego. Niedotlenienia czy krwawienia do centralnego układu nerwowego mogą niestety prowadzić do rozwinięcia się mózgowego porażenia dziecięcego. Oczywiście jest to bardzo ogólne pojęcie, ponieważ mózgowym porażeniem nazywamy dyskretne zaburzenia np. rozwoju intelektualnego, czy problemy szkolne u dziecka wczesnoszkolnego, jak i ciężkie, czterokończynowe, spastyczne niedowłady, które uniemożliwiają samodzielną egzystencję dziecka. To wszystko jest mózgowym porażeniem dziecięcym, także ciężko jednym zdaniem powiedzieć, że powikłaniem wcześniactwa jest mózgowe porażenie. Owszem, są te problemy, o których wspomniałam, ale o różnym nasileniu. Zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, słabe przybieranie na wadze, a więc wolniejszy rozwój fizyczny to też jest problem dzieci przedwcześnie urodzonych.
Problemy ze wzrokiem i słuchem
U wcześniaków często dochodzi do retinopatii wcześniaczej, zaburzeń wzroku i widzenia. Oczywiście, obecnie mamy wspaniałe metody leczenia retinopatii i w wielu przypadkach dziecko z tego wychodzi, retinopatia całkowicie ustępuje. Czasami jednak zdarza się, że pozostaje i są niedowidzenia, zaburzenia i wady wzroku. Niedosłuch też jest dość częstym powikłaniem u wcześniaków. W skrajnych sytuacjach konieczne jest zastosowanie implantów słuchowych lub aparatów słuchowych. Z zaburzeniami słuchu wiążą się z kolei problemy z rozwojem mowy. Często jest opóźniony.
Siadanie, raczkowanie, chodzenie
U noworodków urodzonych przedwcześnie dochodzi także do opóźnień rozwoju psychoruchowego bez zaburzeń napięcia. Jest to takie proste opóźnienie rozwoju psychoruchowego – dziecko osiąga kolejne jego etapy z opóźnieniem, np. nie siedzi wtedy, kiedy każde inne normalnie rozwijające się dziecko, ale robi to prawidłowo i w rezultacie, wyrównując czas od przedwczesnego porodu, osiąga samodzielne siadanie, raczkowanie, chodzenie. Jego rozwój psychoruchowy normalizuje się. Rodzice często zadają mi pytanie, jak to jest z korygowaniem wieku. Czy przez całe życie muszą odliczać dziecku te kilka miesięcy, o które za wcześnie przyszło na świat? Odpowiedź brzmi: nie. W pierwszym roku życia zazwyczaj korygujemy wiek o tyle miesięcy, o ile dziecko za wcześnie przyszło na świat. Specjaliści sugerują, żeby później, po pierwszym roku życia, nie korygować już o pełne 3 miesiące, tylko o połowę tego czasu, czyli 1,5 miesiąca. Zdarza się, że do chwili ukończenia pierwszego roku życia, wszystkie parametry się normalizują i od tego momentu można już traktować dziecko jako zdrowe.
Dyskretne objawy wcześniactwa
Niestety czasami powikłania wcześniactwa ujawniają się dopiero w wieku przedszkolnym lub szkolnym. Dziecko po roku życia osiąga samodzielne chodzenie, zdolności manipulacyjne, rozwija się u niego mowa, itd. Ale pewne dyskretne objawy – np. jakiś niepokój czy trudności w uczeniu się – mogą pojawiać się dopiero w okresie wczesnoprzedszkolnym lub wczesnoszkolnym. Wtedy dziecko urodzone przedwcześnie wymaga wsparcia również na późniejszym etapie rozwoju. Czy tego typu zaburzenia da się stwierdzić wcześniej? Niekiedy tak. Zdarza się, że psycholog wychwytuje pewne niedostatki czy opóźnienia w rozwoju psychicznym. Wspierając rozwój dziecka możemy tym niedostatkom później zapobiec.
Dziecko urodzone przedwcześnie zazwyczaj boryka się z wieloma problemami zdrowotnymi. Katarzyna Kołodziejczyk-Klimek – specjalista rehabilitacji medycznej, mówi jakie zaburzenia mogą pojawić się u wcześniaka, jak wpływają na jego dalszy rozwój i jakie są rokowania.