Tomasz Kowalczyk – lekarz rezydent w trakcie specjalizacji z psychiatrii
Fobie społeczne a lęk
Nieleczone fobie społeczne, szczególnie u nastolatków, mogą wiązać się z tendencją do samookaleczania, w celu rozładowania napięcia emocjonalnego.
Zagrożenia wynikające z przeoczenia pierwszych objawów fobii społecznej są liczne. Proszę zwrócić uwagę, że prawie każdy rodzaj fobii wiąże się z nasilonym poczuciem lęku. Lęk to nie jest zwykły strach. Strach jest uzasadniony, wywołuje go konkretny bodziec zagrażający. Ma za zadanie zasygnalizowanie niebezpieczeństwa i motywowanie nas, żebyśmy sobie z nim poradzili. Lęk z definicji jest reakcją organizmu, tak jak strach, tylko bez bezpośredniego bodźca. Lęk to obawa przed czymś. Przed czymś, co nie musi się wydarzyć, ale już dziś ponosimy tego koszt. Fobie społeczne prowadzą do natężenia poczucia lęku, który się utrzymuje.
Nieleczony lęk powoduje eskalację nagromadzenia hormonów stresu. Wzrasta poziom adrenaliny, noradrenaliny, kortyzolu, czyli hormonów walki albo ucieczki. Fobia w dużej mierze wiąże się z lękiem. Osoby, które doświadczają fobii unikają kontaktów społecznych, zaprzepaszczając szanse na swój rozwój, albo są zmuszane przez otoczenie do interakcji. W takiej sytuacji wzrasta u nich poziom hormonów stresu i w samoobronie mogą nawet zareagować agresywnie. Trudno jest takim osobom pomóc, jakoś interweniować, ponieważ odczuwają wtedy jeszcze większy stres. Jeszcze bardziej się bronią, wycofują.
Nieleczone fobie społeczne prowadzą do stopniowego wycofywania się z życia społecznego, ograniczania kontaktów z ludźmi. W skrajnych przypadkach fobia społeczna może doprowadzić do samobójstwa.
Fobie społeczne – cierpienie w samotności
Fobie społeczne mogą zakłócić możliwość rozwoju potencjału danej osoby. Ktoś, kto był utalentowany, bardziej wrażliwy może skończyć jako osoba samotna, odseparowana od społeczeństwa. Najbardziej radykalną konsekwencją nieleczonej, zaniedbanej fobii może być samobójstwo, najczęściej popełnione z wyczerpania. Odseparowanie się od ludzi – efekt fobii, początkowo przynosi ulgę, ponieważ ograniczony zostaje kontakt z przyczyną niepokoju. Natomiast po pewnym czasie większości osób zaczyna doskwierać ograniczenie możliwości oraz skomplikowane strategie radzenia sobie z problemem.
Weźmy na przykład agorafobię – lęk przed otwartą przestrzenią. Człowiek z agorafobią odczuwa lęk przed możliwością doznania napadu paniki w sytuacji publicznej. To sprawia, że takie osoby nie realizują się, ograniczają się. Narasta w nich poczucie osamotnienia. Pojawiają się też dodatkowe zaburzenia, takie jak depresja. Tak jak każdy stan separujący ludzi od społeczeństwa, w pewnym momencie poczucie bezradności może być tak duże, że człowiek widzi już tylko jedno wyjście – samobójstwo.
Dodatkowo nieleczone fobie społeczne, szczególnie u nastolatków, mogą wiązać się z tendencją do samookaleczenia, w celu rozładowania napięcia emocjonalnego. Osoba zamknięta w domu często bywa pochłonięta swoim własnym wewnętrznym światem, w którym jest coraz mniej prawdy. Taka osoba może czuć się nieadekwatna, niedostosowana, niekompletna. Może czuć, że jeśli wejdzie w interakcje z innymi ludźmi to stanie się obiektem krytyki, szydery, wyśmiewania. A jednocześnie nie ma możliwości skonfrontowania tych odczuć z rzeczywistością, ponieważ punktem odniesienia jest tylko jej świat wewnętrzny. To bardzo utrudnia jakąkolwiek pomoc.
Każda fobia wiąże się z narastającym i utrzymującym się lękiem. To z kolei prowadzi to wzrostu poziomu hormonów stresu w organizmie. Osoby cierpiące na fobie społeczne wycofują się z życia, unikają kontaktów z ludźmi. Tomasz Kowalczyk mówi o konsekwencjach nieleczonych fobii społecznych.
